Ο νέος νόμος 3886/2010 για τη δικαστική προστασία στις δημόσιες συμβάσεις

Από την 30η Σεπτεμβρίου 2010 ισχύει ο Ν. 3886/2010 (ΦΕΚ 173 Α') για τη δικαστική προστασία κατά τη σύναψη δημοσίων συμβάσεων, ο οποίος θεσπίστηκε προς εναρμόνιση με την Οδηγία 2007/66/ΕΚ και καταργεί το Ν. 2522/1997 και το Ν. 2854/2000. Οι κυριότερες τροποποιήσεις που επιφέρει ο νέος νόμος είναι οι ακόλουθες:

- Στο πεδίο εφαρμογής του νέου νόμου υπάγονται οι διαφορές που αναφύονται πριν τη σύναψη δημοσίων συμβάσεων έργων, προμηθειών και υπηρεσιών, όταν η σύμβαση διέπεται από τις διατάξεις των Οδηγιών 2004/18 ΕΚ και 2004/17 ΕΚ ή τις διατάξεις με τις οποίες μεταφέρθηκαν οι εν λόγω Οδηγίες στην εσωτερική έννομη τάξη. Επίσης, προβλέπεται ρητά ότι στο πεδίο εφαρμογής του υπάγονται και οι διαφορές που ανακύπτουν κατά τις διαδικασίες ανάθεσης συμφωνιών - πλαίσιο, συμβάσεων παραχώρησης δημοσίων έργων και δυναμικών συστημάτων αγορών (άρθρο 1).

- Επέρχονται τροποποιήσεις στις διατάξεις για τη δικαιοδοσία και την καθ' ύλη αρμοδιότητα των δικαστηρίων. Ειδικότερα, στην αρμοδιότητα του Διοικητικού Εφετείου υπάγονται διαφορές που αφορούν συμβάσεις με προϋπολογισμό έως 14.999.999 ευρώ οι οποίες εμπίπτουν στο ρυθμιστικό πεδίο της Οδηγίας 2004/18 ΕΚ. Το αρμόδιο Διοικητικό Εφετείο αποφαίνεται αμετάκλητα. Οι αιτήσεις προσωρινής προστασίας εκδικάζονται κατά κανόνα από τον Πρόεδρο Εφετών του οικείου Διοικητικού Εφετείου ή από τον Εφέτη που αυτός ορίζει. Αντίθετα, υπάγονται εξαιρετικά στην αρμοδιότητα του Συμβουλίου της Επικρατείας διαφορές που αφορούν συμβάσεις παραχώρησης δημοσίων έργων ή υπηρεσιών, διαφορές από συμβάσεις που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της Οδηγίας 2004/17/ΕΚ ανεξαρτήτως προϋπολογιζόμενης αξίας ή διαφορές από συμβάσεις με προϋπολογισμό μεγαλύτερο των 15.000.000 ευρώ, περιλαμβανομένου του ΦΠΑ (άρθρο 3). Με την εν λόγω ρύθμιση ο νομοθέτης επιλύει οριστικά το πρόβλημα της διάσπασης της δικαιοδοσίας σε διαφορές που προκύπτουν κατά το προσυμβατικό στάδιο των δημοσίων συμβάσεων μεταξύ πολιτικών και διοικητικών δικαστηρίων υπέρ των τελευταίων. Επισημαίνεται ότι οι διατάξεις αυτές αρχίζουν να εφαρμόζονται από την 1η Ιανουαρίου 2011 (άρθρο 11 παρ. 1).

- Η προθεσμία για την άσκηση προδικαστικής προσφυγής ανέρχεται πλέον σε 10 ημέρες (αντί της προγενέστερης προθεσμίας των 5 ημερών) αφότου ο ενδιαφερόμενος έλαβε πλήρη γνώση της προσβαλλόμενης παράνομης πράξης ή παράλειψης (άρθρο 4 παρ. 1). Η προθεσμία αυτή τηρείται σε κάθε περίπτωση πριν τη σύναψη της σύμβασης και έτσι υλοποιείται η επιταγή της παρ. 2 του άρθρου 2α της Οδηγίας 2007/66, περί υποχρέωσης της αναθέτουσας αρχής να αναμείνει για χρονικό διάστημα (standstill) 10 ημερών από την κοινοποίηση της απόφασης για την ανάθεση της σύμβασης στους ενδιαφερόμενους μέχρι τη σύναψη της σύμβασης.

 - Η προθεσμία εντός της οποίας η αναθέτουσα αρχή οφείλει να αποφανθεί αιτιολογημένα επί της προδικαστικής προσφυγής ανέρχεται πλέον σε 15 ημέρες από την άσκησή της (αντί της προγενέστερης προθεσμίας των 10 ημερών). Παρόλα αυτά ο νόμος παρέχει τη δυνατότητα στην αναθέτουσα αρχή να δεχθεί εν όλω ή εν μέρει την προδικαστική προσφυγή και μετά την πάροδο της ανωτέρω προθεσμίας, έως την προτεραία της πρώτης ορισθείσας δικασίμου της αίτησης ασφαλιστικών μέτρων. Στην περίπτωση αυτή καταργείται αντιστοίχως η δίκη επί της εν λόγω αίτησης (άρθρο 4 παρ. 4). Κατά τον τρόπο αυτό αποφεύγεται η μέχρι τούδε «συρροή» διοικητικών προσφυγών λόγω της συμπληρωματικής εφαρμογής των διατάξεων του κοινοτικού δικαίου για τις δημόσιες συμβάσεις και της αντίστοιχης εθνικής νομοθεσίας.

- Ορίζεται ρητά ότι σε διαφορές που διέπονται από τον παρόντα νόμο εφαρμόζονται αποκλειστικά οι διατάξεις αυτού κατ' αποκλεισμό παράλληλης εφαρμογής τυχόν άλλων διατάξεων της εθνικής νομοθεσίας ή εσωτερικών κανονισμών που αφορούν την άσκηση διοικητικών προσφυγών (άρθρο 4 παρ. 6).

- Ανασταλτικό αποτέλεσμα σύμφωνα με το νέο νόμο επιφέρει αυτόματα και η άσκηση της αίτησης ασφαλιστικών μέτρων υπό την επιφύλαξη έκδοσης προσωρινής διαταγής με αντίθετο περιεχόμενο (άρθρο 5 παρ. 2 και παρ. 4).

- Ως προς την αίτηση ασφαλιστικών μέτρων επέρχονται τροποποιήσεις στις προβλεπόμενες προθεσμίες. Συγκεκριμένα, για την έκδοση προσωρινής διαταγής, καλείται η αναθέτουσα αρχή να εκθέσει τις απόψεις της προ 3 τουλάχιστον ημερών (αντί των 24 ωρών που προβλέπονταν ως σήμερα). Η προσωρινή διαταγή εκδίδεται είτε κατόπιν υποβολής αίτησης είτε και αυτεπαγγέλτως (άρθρο 5 παρ. 4). Επίσης, η προθεσμία για την έκδοση απόφασης επί της αίτησης ασφαλιστικών μέτρων ορίζεται πλέον σε 20 ημέρες (αντί της προγενέστερης προθεσμίας των 15 ημερών) από την εκδίκαση της αίτησης (άρθρο 5 παρ. 6).

- Προβλέπεται η δυνατότητα του Δικαστηρίου να κηρύξει -μετά από αίτηση του ενδιαφερομένου- συναφθείσα σύμβαση ως άκυρη αναδρομικά σε συγκεκριμένες, ρητώς αναφερόμενες περιπτώσεις, ήτοι όταν α) ανατέθηκε χωρίς προηγουμένως να έχει δημοσιευθεί προκήρυξη στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, β) δεν τηρήθηκε η υποχρέωση αναστολής της σύναψης της σύμβασης, όπως ορίζεται στις διατάξεις της παρ. 2 του άρθρου 5, γ) συνάφθηκε συμφωνία - πλαίσιο και παραβιάσθηκαν οι υποχρεώσεις που επιβάλλει η παρ. 4 δεύτερο εδάφιο, περ. β΄ του άρθρου 28 του πδ 60/2007, δ) εφαρμόσθηκε δυναμικό σύστημα αγορών και παραβιάσθηκαν οι υποχρεώσεις που προκύπτουν από τις παρ. 5 και 6 του άρθρου 27 του ίδιου πδ. Στην περίπτωση αυτή οι αξιώσεις των μερών διέπονται από τις διατάξεις περί αδικαιολόγητου πλουτισμού (άρθρο 8 παρ. 1 και 2).

- Προβλέπεται εξαιρετικά η δυνατότητα του δικαστηρίου, εκτιμώντας τις ιδιαίτερες περιστάσεις, να κηρύξει την ακυρότητα μόνο του ανεκτέλεστου μέρους της σύμβασης ή να συντάμει τη διάρκειά της (άρθρο 8 παρ. 3). Επίσης, το δικαστήριο μπορεί να μην κηρύξει άκυρη τη σύμβαση, εφόσον συντρέχουν επιτακτικοί λόγοι δημοσίου συμφέροντος (άρθρο 8 παρ. 4). Στις περιπτώσεις αυτές το δικαστήριο οφείλει να επιβάλλει με την ίδια απόφαση στην αναθέτουσα αρχή και πρόστιμο, το οποίο περιέρχεται στον αιτούντα και δεν μπορεί να υπερβαίνει το 10% του χρηματικού αντικειμένου της σύμβασης (άρθρο 8 παρ. 5).

- Η προθεσμία άσκησης προσφυγής για την ακύρωση της σύμβασης είναι κατά κανόνα 30 ημέρες και άρχεται από την επομένη είτε της δημοσίευσης της απόφασης είτε της ενημέρωσης των ενδιαφερομένων με άλλο τρόπο. Ορίζεται, επίσης, απώτατη προθεσμία 6 μηνών από την επομένη της σύναψης της σύμβασης (άρθρο 8 παρ. 6).