Τρίτο πακέτο για την Ενέργεια

Το Συµβούλιο των Υπουργών Ενέργειας σε συνεδρίαση του στις 06.06.2008 υιοθέτησε µία «γενική προσέγγιση» για την απελευθέρωση των ευρωπαϊκών αγορών ενέργειας. Η τελική θέση είναι µετριοπαθέστερη σε σχέση µε τις αρχικές προτάσεις της Επιτροπής και λαµβάνει υπόψη τις αντιρρήσεις οκτώ κρατών µελών (Αυστρία, Βουλγαρία, Γαλλία, Γερµανία, Ελλάδα, Λουξεµβούργο, Λετονία και Σλοβακία) σχετικά µε τον πλήρη ιδιοκτησιακό διαχωρισµό (ownership unbundling) των εταιριών ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου.

Στις 19.09.2007 η Επιτροπή παρουσίασε τις προτάσεις της για ένα «τρίτο πακέτο µέτρων» σχετικά µε την περαιτέρω απελευθέρωση των ευρωπαϊκών αγορών ενέργειας. Οι προτάσεις προκάλεσαν ευρεία αντιπαράθεση για το θέµα του ιδιοκτησιακού διαχωρισµού, σύµφωνα µε τον οποίο οι κάθετα ολοκληρωµένες επιχειρήσεις ενέργειας, όπως η γαλλική EDF και η γερµανική Ε.ΟΝ, οι οποίες κατέχουν υποδοµές τόσο παραγωγής όσο και διανοµής, θα πρέπει να διασπαστούν σε διακριτές πλέον επιχειρηµατικές οντότητες. Η συγκεκριµένη πρόταση σκοπό είχε να προωθήσει τον ανταγωνισµό µέσω της εξασφάλισης ευκολότερης πρόσβασης στα δίκτυα από νέους επιχειρηµατικούς φορείς και να εξαλείψει τη σύγκρουση συµφερόντων µε τους διαχειριστές συστηµάτων µεταφοράς. Ωστόσο, η πρόταση συνάντησε την επίµονη αντίδραση οκτώ κρατών µελών, µε προεξάρχουσες τη Γαλλία και τη Γερµανία, µε αποτέλεσµα η Επιτροπή να καταθέσει νέα αναθεωρηµένη πρόταση το Φεβρουάριο του 2008.

Σύµφωνα µε τη δέσµη προτάσεων που υιοθέτησαν, τελικά, οι Υπουργοί Ενέργειας στις 06.06.2008 κάθε κράτος µέλος µπορεί να επιλέξει ανάµεσα σε τρία µοντέλα διαχωρισµού:

α) σύµφωνα µε το πρώτο µοντέλο του πλήρους ιδιοκτησιακού διαχωρισµού η µητρική εταιρία θα µεταβιβάσει τα δίκτυα διανοµής ενέργειας σε άλλη εταιρία, η οποία θα τα διαχειρίζεται και θα τα εκµεταλλεύεται·

β) σύµφωνα µε το δεύτερο µοντέλο του ανεξάρτητου διαχειριστή συστήµατος (Independent System Operator - ISO) η µητρική εταιρία παραγωγής ενέργειας θα διατηρεί στην ιδιοκτησία της τις γραµµές µεταφοράς, αλλά θα µεταβιβάζει το διαχειριστικό έλεγχο των δικτύων σε έτερο διαχειριστή. Η µητρική εταιρία δε θα έχει µετοχές στο νέο αυτό νοµικό πρόσωπο.

γ) σύµφωνα µε το τρίτο µοντέλο του ανεξάρτητου διαχειριστή µεταφοράς (Independent Transmission Operator - ΙΤΟ) η µητρική εταιρία παραγωγής θα διατηρεί την ιδιοκτησία των δικτύων µεταφοράς. Ο ανεξάρτητος διαχειριστής µεταφοράς θα έχει τη διαχείριση του δικτύου και θα λαµβάνει αποφάσεις για ζητήµατα, που αφορούν στην καθηµερινή λειτουργία και συντήρηση του. Το νέο νοµικό πρόσωπο θα ελέγχεται από τους µετόχους της µητρικής εταιρίας, αλλά θα επιτηρείται αυστηρά από τον εθνικό ρυθµιστή σχετικά µε την υλοποίηση των προγραµµάτων ανάπτυξης και επενδύσεων. Επίσης, σύµφωνα µε τις προτάσεις της Επιτροπής, θα υπάρχουν αυστηροί περιορισµοί για τη µετακίνηση διευθυντικών στελεχών από την εταιρία παραγωγής στην εταιρία µεταφοράς ενέργειας. Συγκεκριµένα, δε θα µπορεί να εργασθεί στη µητρική εταιρία παραγωγής ένα στέλεχος του νοµικού προσώπου, που είναι επιφορτισµένο µε τη µεταφορά ενέργειας, τρία χρόνια πριν και τέσσερα χρόνια µετά την έναρξη των δραστηριοτήτων του.

Το Συµβούλιο των Υπουργών Ενέργειας εξέτασε το ρόλο και τις αρµοδιότητες του Ευρωπαϊκoύ Οργανισµού για τη Συνεργασία των Ρυθµιστών Ενέργειας (Agency for the Cooperation of Energy Regulators - ACER). Συγκεκριµένα, το νέο σώµα θα είναι επιφορτισµένο µε την επίβλεψη της λειτουργίας των ενeργειακών αγορών και, κυρίως, της διασυνοριακής συνεργασίας των Διαχειριστών Συστηµάτων Μεταφοράς Ενέργειας (TSO). Ο Οργανισµός θα είναι ανεξάρτητος από την Επιτροπή και τα κράτη µέλη, αλλά οι αρµοδιότητές του δε θα υπερβαίνουν αυτές των εθνικών ρυθµιστικών αρχών.

Ωστόσο, το Ευρωκοινοβούλιο στις 19.06.2008 απέρριψε κατά την πρώτη ανάγνωση την πρόταση της Επιτροπής σχετικά µε την απελευθέρωση της εσωτερικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς και τον προτεινόµενο «τρίτο δρόµο». Συγκεκριµένα, προέκρινε την επιλογή του πλήρους ιδιοκτησιακού διαχωρισµού των µονάδων παραγωγής και διανοµής ηλεκτρικής ενέργειας ως «τη µόνη επιλογή» για την αποτελεσµατική απελευθέρωση του τοµέα. Η εξέλιξη αυτή επιβάλει την επίτευξη συµφωνίας µεταξύ του Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου πριν τη λήξη της τρέχουσας κοινοβουλευτικής περιόδου, το Μάρτιο του 2009. Η πλειοψηφία των ευρωβουλευτών, που υπερψήφισε την αναφορά Μόργκαν υπέρ του ιδιοκτησιακού διαχωρισµού, σε ανακοίνωση της στις 18.06.2008 ξεκαθάρισε ότι εξετάζει όλα τα περιθώρια συµφωνίας µε το Συµβούλιο σχετικά µε τον «τρίτο δρόµο», εφόσον πληρούνται δύο προϋποθέσεις. Αφενός, να εξασφαλισθεί καθεστώς υγιούς ανταγωνισµού και ισότιµης πρόσβασης στην εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και, αφετέρου, οι Διαχειριστές Συστηµάτων Μεταφοράς Ενέργειας (TSO) να λειτουργούν µε πλήρη αυτονοµία σε σχέση µε τους παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας.

Κανονισµός του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου για την ίδρυση Οργανισµού Συνεργασίας των Ρυθµιστικών Αρχών Ενέργειας της 19.9.2007, COM (2007) 530 τελικό

http://www.consilium.europa.eu/ueDocs/cms_Data/docs/pressData/en/trans/101008.pdf,
http://ec.europa.eu/energy/electricity/package_2007/indexen.htm,

http://www.euractiv.com/ndbtext/press/3rdoptionletter.pdf,
http://www.europarl.europa.eu/activities/committees/publicationsCom.do?language=EN&body=ITRE,
http://www.socialistgroup.eu/gpes/newsdetail.do?lg=en&id=89136&href=home.