Νέο Πλαίσιο για την Έρευνα, Ανάπτυξη και Καινοτομία

Έχοντας ως στόχο την επένδυση του 3% του ΑΕΠ της ΕΕ στην Έρευνα και Ανάπτυξη έως το 2020 και τον περιορισμό των στρεβλώσεων του ανταγωνισμού εξαιτίας της χορήγησης ενισχύσεων στον τομέα της Έρευνας, Ανάπτυξης και Καινοτομίας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υιοθέτησε το νέο πλαίσιο των κρατικών ενισχύσεων για την Έρευνα, Ανάπτυξη και Καινοτομία, που περιλαμβάνει, κατόπιν κοινοποίησης, αξιολόγηση για τις ενισχύσεις στον τομέα ΕΑΚ, οι οποίες δεν μπορούν να ενταχθούν στον Γενικό Κανονισμό Απαλλαγής κατά κατηγορία.

Στο Πλαίσιο ΕΑΚ, η ένταση της ενίσχυσης για τη βιομηχανική έρευνα και την πειραματική ανάπτυξη που μπορεί να χορηγήσει το κράτος μέλος αυξάνεται σημαντικά κατ' ανώτατο όριο, με αποτέλεσμα να υπάρχουν περισσότερες δυνατότητες για κάλυψη του χρηματοδοτικού κενού λόγω των σχετικών επενδύσεων.

Υπενθυμίζεται ότι ο νέος ΓΑΚ 651/2014, περιλαμβάνει πλέον όλες τις επιλέξιμες ενισχύσεις στον τομέα της ΕΑΚ, ακόμα και τις ad hoc ενισχύσεις, ενώ εισάγεται και μία νέα κατηγορία ενισχύσεων, οι ενισχύσεις για την κατασκευή ή αναβάθμιση ερευνητικών υποδομών. Ταυτόχρονα αυξάνονται και τα κατώτατα όρια για τις ενισχύσεις, οι οποίες μπορούν να χορηγηθούν χωρίς προηγούμενη κοινοποίηση στην Επιτροπή. Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται μεγαλύτερη ευελιξία στην χορήγηση των ενισχύσεων.

Τόσο με τις ρυθμίσεις του νέου ΓΑΚ όσο και του Πλαισίου των κρατικών ενισχύσεων για την ΕΑΚ, παρέχεται η δυνατότητα για χορήγηση ενισχύσεων για εργαστηριακής κλίμακας πρωτότυπα και πιλοτικές λειτουργίες στο στάδιο της βιομηχανικής έρευνας. Επιτρέποντας τη χορήγηση ενισχύσεων σε αυτό το στάδιο, διευκολύνεται η ταχεία μετάβαση από την ανάπτυξη στην παραγωγή, ιδίως για τις αγορές ταχέως αναπτυσσόμενης τεχνολογίας. Με τον τρόπο αυτόν οι ευρωπαϊκές εταιρείες διατηρούν την ανταγωνιστικότητά τους στην παγκόσμια αγορά.

Οι νέοι κανόνες ενσωματώνουν τις κοινές αρχές αξιολόγησης των μέτρων ενίσχυσης, γεγονός το οποίο ενισχύσει την ασφάλεια δικαίου και επιταχύνει τη διαδικασία αξιολόγησης. Έτσι, το Πλαίσιο, παρέχει περισσότερες διευκρινίσεις και παραδείγματα σχετικά με το πώς μπορεί ένα κράτος μέλος να αποδείξει ανεπάρκεια της αγοράς, η οποία συνιστά αναγκαίο όρο για να κριθεί συμβατή με την εσωτερική αγορά η χορηγούμενη ενίσχυση. Οι ενισχύσεις για ΕΑΚ θεωρούνται συμβατές με την εσωτερική αγορά, όταν έχουν χαρακτήρα κινήτρου, δηλαδή όταν μεταβάλλουν τη συμπεριφορά μιας επιχείρησης κατά τέτοιο τρόπο ώστε να αναλαμβάνει πρόσθετες δραστηριότητες τις οποίες δεν θα πραγματοποιούσε χωρίς την ενίσχυση. Το νέο Πλαίσιο ΕΑΚ δίνει ακόμη περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με τις απαιτούμενες πληροφορίες, ιδίως όσον αφορά τη χρήση ειδικών βιομηχανικών πληροφοριών. Επίσης για να θεωρείται αναλογική μια ενίσχυση ΕΑΚ, θα πρέπει το ύψος της να περιορίζεται στο ελάχιστο απαιτούμενο για την εκτέλεση της δραστηριότητας που λαμβάνει την ενίσχυση. Περαιτέρω, αναφέρεται ότι σε περιπτώσεις που ο δικαιούχος της ενίσχυσης καλείται να επιλέξει μεταξύ της υλοποίησης έργου που τυγχάνει ενίσχυσης και εναλλακτικού έργου χωρίς ενίσχυση, η ενίσχυση θεωρείται ως περιοριζόμενη στο ελάχιστο, μόνο εάν το ύψος της δεν υπερβαίνει το καθαρό πρόσθετο κόστος της εκτέλεσης των οικείων δραστηριοτήτων σε σύγκριση με το εναλλακτικό έργο που θα εκτελείτο σε περίπτωση απουσίας της ενίσχυσης. Αναφορικά με τις αδικαιολόγητες αρνητικές συνέπειες στον ανταγωνισμό και τις συναλλαγές, το νέο Πλαίσιο διατηρεί τους παλαιότερους κανόνες και προσθέτει επιπλέον παραδείγματα προδήλως αρνητικών επιπτώσεων στον ανταγωνισμό, που καθιστούν την ενίσχυση ασυμβίβαστη με την εσωτερική αγορά, όπως είναι η υποχρέωση του δικαιούχου να διατηρεί κεντρική έδρα στο οικείο κράτος μέλος ή να χρησιμοποιεί εθνικά προϊόντα ή υπηρεσίες, ή περιορίζουν τη δυνατότητα του δικαιούχου να εκμεταλλεύεται τα αποτελέσματα της ΕΑΚ σε άλλα κράτη μέλη, καθώς επίσης και οι ενισχύσεις που οδηγούν αποκλειστικά στην αλλαγή του τόπου διεξαγωγής των δραστηριοτήτων ΕΑΚ, χωρίς να αλλάζει η φύση, το μέγεθος ή το πεδίο εφαρμογής του έργου.

Προκειμένου να ενισχύσει την ασφάλεια δικαίου, το νέο Πλαίσιο παρέχει λεπτομερείς εξηγήσεις και παραδείγματα για τη διάκριση ανάμεσα σε οικονομικές και μη οικονομικές ερευνητικές δραστηριότητες. Οι νέοι κανόνες εισάγουν επίσης την έννοια της «επικουρικής οικονομικής δραστηριότητας», η δημόσια χρηματοδότηση της οποίας δεν συνιστά κρατική ενίσχυση, εφόσον η δραστηριότητα συνδέεται άμεσα με τη δραστηριότητα του ερευνητικού οργανισμού ή της ερευνητικής υποδομής και είναι απαραίτητη για αυτήν. Επιπλέον, το νέο Πλαίσιο βελτιώνει και επεξηγεί καλύτερα τον τρόπο με τον οποίο διασφαλίζεται ότι η συνεργασία μεταξύ των ερευνητικών οργανισμών που χρηματοδοτούνται από το Δημόσιο και των ιδιωτικών επιχειρήσεων γίνεται με τους όρους της αγοράς, έτσι ώστε να αποφευχθεί το ενδεχόμενο έμμεσης κρατικής ενίσχυσης στις επιχειρήσεις. Οι νέοι κανόνες επεξηγούν καλύτερα τον υπολογισμό των τιμών της αγοράς και της οφειλόμενης αποζημίωσης για τους ερευνητικούς οργανισμούς. Το νέο Πλαίσιο παρέχει επίσης διευκρινίσεις ως προς το πώς μπορεί να αποφευχθεί η χορήγηση αδικαιολόγητου πλεονεκτήματος σε ιδιωτική ερευνητική επιχείρηση μέσω της προμήθειας ερευνητικών υπηρεσιών και υπηρεσιών ανάπτυξης από τον δημόσιο τομέα, προτείνοντας διαδικασίες ανοιχτές, διαφανείς και χωρίς διακρίσεις, που βασίζονται σε αντικειμενικά κριτήρια επιλογής και ανάθεσης που έχουν προσδιοριστεί πριν από τη διαδικασία υποβολής προσφορών.